Najpopularniejsze formy organizacji pozarządowych to stowarzyszenia i fundacje.
Dokonując wyboru jednej z nich, trzeba znać podstawowe różnice w działalności.
Fundacja
Najważniejszym aktem prawnym regulującym działanie fundacji jest Ustawa o fundacjach.
Założyciele i członkowie:
- Fundację ustanawia fundator (lub fundatorzy), wyposażając ją w majątek niezbędny do działania,
- Pierwszym krokiem jest złożenie przez fundatora oświadczenia woli o ustanowieniu fundacji. Oświadczenie składa się przed notariuszem lub w testamencie.
- Fundacja uzyskuje osobowość prawną i możliwość działania po zarejestrowaniu w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS)
- W Fundacji nie występuje pojęcie „członkostwa”
Władze fundacji:
- Zarząd
- Organ kontroli wewnętrznej (rada fundacji, rada nadzorcza, komisja rewizyjna) – nieobowiązkowo
Majątek i źródła finansowania
Podstawą działania fundacji jest majątek, w który fundację wyposaża fundator – tzw. fundusz założycielski ustanowiony przez fundatora, mogą to być zarówno pieniądze jak i ruchomości oraz nieruchomości.
Odrębny fundusz w wysokości min. 1000 zł przeznacza się na działalność gospodarczą, jeżeli występuje.
Źródła finansowania:
- administracja centralna i samorządowa (np. dotacje),
- organizacje grantodawcze,
- osoby fizyczne i prawne (np. darowizny, zbiórki publiczne),
- własna działalność zarobkowa (odpłatna działalność pożytku publicznego, działalność gospodarcza)
Sprawozdawczość, kontrola:
- organem kontroli zewnętrznej i nadzoru są: minister właściwy dla danej fundacji (wskazany w statucie przez fundatora) i starosta powiatu, na terenie którego mieści się siedziba fundacji,
- coroczny obowiązek sprawozdawczy z prowadzonej działalności wobec ministra wskazanego przez fundatora jako organ nadzoru (sprawozdanie merytoryczne),
- coroczny obowiązek składania CIT-8 do Urzędu Skarbowego,
- coroczny obowiązek składania sprawozdania finansowego – dla fundacji, które nie prowadzą uproszonej ewidencji przychodów i kosztów.
Stowarzyszenie
Najważniejszym aktem prawnym regulującym działanie stowarzyszenia jest ustawa – Prawo o stowarzyszeniach
Prawo o stowarzyszeniach przewiduje dwie formy stowarzyszeń: stowarzyszenie rejestrowe i stowarzyszenie zwykłe.
Różnica:
Podstawowa różnica jest taka, że stowarzyszenie jest rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (dlatego umownie nazywa się stowarzyszeniem rejestrowym), a stowarzyszenia zwykłe są wpisywane do ewidencji stowarzyszeń zwykłych, prowadzonej przez starostę.
Podstawowe cechy każdego stowarzyszenia to:
- dobrowolność – oznacza swobodę tworzenia stowarzyszeń, dobrowolność przystępowania i występowania członków,
- samorządność – to niezależność wobec podmiotów zewnętrznych i swoboda ustalania norm oraz reguł wewnętrznych,
- trwałość – oznacza, że stowarzyszenie istnieje niezależnie od konkretnego składu osobowego swoich członków (pod warunkiem, że będzie ich co najmniej 7 w stowarzyszeniu rejestrowym – 3 w stowarzyszeniu zwykłym),
- niezarobkowy cel – oznacza, że celem stowarzyszenia nie jest przysparzanie członkom korzyści majątkowych (nie można podzielić majątku stowarzyszenia pomiędzy członków).
Założyciele i członkowie:
Stowarzyszenie rejestrowe:
- min. 7 założycieli (osoby fizyczne),
- obywatele polscy (cudzoziemcy na wyjątkowych zasadach),
- osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych,
- osoba prawna – jedynie jako członek wspierający, nie ma prawa głosu na posiedzeniach organów stowarzyszenia.
Stowarzyszenie zwykłe:
- min. 3 członków, którzy uchwalają regulamin działania i wybiorą spośród siebie przedstawiciela lub zarząd. Następnie składają wniosek o wpis do ewidencji stowarzyszeń zwykłych do właściwego wydziału w starostwie powiatowym,
- Stowarzyszenia zwykłe nie mają osobowości prawnej, ale mogą zaciągać zobowiązania, nabywać prawa, pozywać i być pozywane.
Władze:
Stowarzyszenie rejestrowe:
- walne zebranie członków
- komisja rewizyjna
- zarząd
Majątek i źródła finansowania:
Stowarzyszenie rejestrowe:
Na etapie tworzenia nie jest potrzebny majątek (to ludzie stanowią „kapitał”).
- administracja centralna i samorządowa (np. dotacje),
- organizacje grantodawcze,
- osoby fizyczne i prawne (np. darowizny, zbiórki publiczne),
- własna działalność zarobkowa (odpłatna działalność pożytku publicznego, działalność gospodarcza),
- składki członkowskie
Stowarzyszenie zwykłe:
- składki członkowskie,
- darowizny,
- spadki,
- zapisy,
- dochody z majątku stowarzyszenia,
- ofiarność publiczna (zbiórki publiczne) oraz dotacje.
Sprawozdawczość, kontrola:
- organem kontroli zewnętrznej i nadzoru jest starosta powiatu, na terenie którego mieści się siedziba stowarzyszenia,
- brak corocznych obowiązków sprawozdawczych z prowadzonej działalności statutowej (sprawozdanie merytoryczne),
- coroczny obowiązek składania CIT-8 do urzędu skarbowego,
- coroczny obowiązek składania sprawozdania finansowego – dla stowarzyszeń, które nie prowadzą uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów (tylko tzw. pełną księgowość)
Księgowość:
Co do zasady stowarzyszenia i fundacje mają obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych. Obie formy obowiązuje rachunkowe wyodrębnienie działalności nieodpłatnej i odpłatnej pożytku publicznego oraz działalności gospodarczej.
W niektórych sytuacjach zarówno stowarzyszenia jak i fundacje mogą wybrać prowadzenie uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów.
Podatki, ulgi i zwolnienia:
Zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje mają obowiązek płacenia podatku dochodowego od osób prawnych.
Mają też możliwość korzystania ze zwolnienia w przypadku realizacji celów, wymienionych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.
Potrzebujesz dodatkowych informacji, usługi prawnej ? Zapraszam do kontaktu 
KONTAKT
